حباب بارشی

امروز، نسل جوان ما نيز نيازمند يافتن پاسخ‏هاي مناسب براي پرسش‏هاي خود است و اگر پاسخ‏هاي درستي به او داده نشود، ديگران با ارائه پاسخ‏هاي انحرافي اين نسل و سپس جامعه را به انحراف خواهند كشيد. استعمارگران براي ايجاد اين انحراف، راه‏هاي نادرست و دروغين را جاي‏گزين پاسخ‏هاي منطقي مي‏سازد و ذهن نسل جوان را با دسيسه‏هاي گوناگون سياسي - فرهنگي پر مي‏سازد تا ديگر جايي براي ذهنيّت‏هاي اصولي نماند. ايد دانست كه تمام گروه‏هاي امروزي در آمريكا و غرب كه به عنوان الگوي مدها، رقص‏ها و آوازها مطرح‏اند، در آغاز به نشانه اعتراض به اوضاع سياسي در آمريكا و آمريكاي لاتين پديدار شدند. ولي كم كم به دست سياست‏سازان، اين گروه‏ها منحرف شده، سر از رقص و آواز آوردند. اين گروه‏ها به صورت ابزاري در دست قدرت‏هاي حاكم درآمدند، تا جوانان را به انحراف كشانده و قدرت‏ها را از مزاحمت‏هاي آنها رها سازند؛ ولي پيش بيني نكرده بودند كه روزي مشكلات نسل جوان، مسائل سياسي را هم تحت تأثير درآورده و حاكمان را با دشواري جدي رو به رو خواهد ساخت. همان گونه كه بيماري كشنده و علاج‏ناپذير "ايدز" از سوغات غرب براي بشر امروز است كه به يقين ره‏آورد بي‏بند و باري‏ها و مفاسد اخلاقي در غرب است. پس از پايان جنگ جهاني دوم در سال 1945 م و رشد گسترده و سريع فن آوري و ماشين‏وارگي و توسعه قدرت صنعتي، جهان غرب دو پديده جديد را بيشتر در ميان چپ‏گرايان فرانسوي در زمينه سياسي و اجتماعي به خود ديد:
1. هيپي‏گري در زمينه اجتماعي؛ 2. رپ مسلكي در زمينه سياسي.
جنبش هيپي‏ها نخست جنبشي عليه نظم اجتماعي ماشيني‏وارگي در جوامع مدرن بود. به گونه‏اي كه "ادوارد مورن" به عنوان جامعه‏شناس مبارز آن را جرياني ستيزه‏گر و مخالف با فرهنگ، باورها و آداب و رسوم جوامع موجود دانسته و معتقد است جامعه هيپي‏ها همانند جامعه‏اي جديد است كه از جامعه قديم سر بيرون آورده است:
هيپي‏ها فرهنگ اجتماعي اجتماع خود را به حال انسان‏ها زيان‏آور دانسته‏اند، تنها فرهنگ مفيد و جاي‏گزين را فرهنگ خود مي‏دانستند و معتقد بودند بايد قيد و بندها و سنّت‏ها مانند پوشش، رعايت ارزش‏ها، خور و خواب، زندگي، محل زيستن و ... از همه جنبه‏هاي اجتماعي رخت بر بند.
بايد گفت حركت هيپي‏ها با حركت "Flower Povier"؛ قدرت كل، همراه بود كه در سال 1966 م در شهر سانفرانسيسكوي آمريكا به اوج خود رسيد. اما هدف اساسي اجتماعي هيپي‏ها اين بود كه مي‏كوشيدند با وضع پوشش، نوع زندگي و خوراك و آرايش ظاهري و ... به فرهنگ موجود جامعه خود اعتراض كنند.
رپي‏ها نيز خودباختگاني هستند كه زاييده فرهنگ غرب‏اند كه از فرهنگ خود بيگانه‏اند و درد خودباختگي و خودنمايي در آنان رخنه كرده است. آن‏ها ماهيّت واقعي خود را از دست داده‏اند و تقليد كوركورانه در زندگي‏شان، به صورت يك رسم درآمده است. < r> رپ مسلكي‏ها از انديشه‏هاي پوچ گرايي ناشي مي‏شود؛ انديشه‏هايي كه ريشه نارند. آنها انسان‏هاي بي‏اراده‏اي هستند كه هر چه به صورت مُد در مي‏آيد، با كمال افتخار از آن استقبال مي‏كنند. هم چنين رپي‏ها به نسبي بودن فرهنگ و تحول پذيري آن معتقدند. تا جايي كه تي‏شرت‏هايي را با عبارت‏هاي زننده، همچون "من دنبال شوهر مي‏گردم"، مي‏توان بر تن دختران و پسران رپ به چشم ديد.

لباس غرب‏گرا

بر بام‏سراي وجود خويش برافراشته و با آن اعلام مي‏دارد كه از كدام فرهنگ پيروي مي‏كند. هم چنان كه هر ملّتي، با وفاداري و احترام به پرچم خود، باورهاي خود را به هويت ملي و سياسي‏اش ابراز مي‏دارد، هر فردي نيز تا هنگامي كه به يك شبكه ارزش‏ها و بينش‏ها معتقد و دل بسته باشد، لباس متناسب با آن ارزش‏ها و بينش‏ها را از تن نخواهد كند.(95)
جوانان غرب‏گرا در انتخاب لباس، به فلسفه اصلي آن، كه همانا رهايي بدن از گرما و سرما و آسيب‏هاي محيط و مهم‏تر از آنها حفظ حريم حرمت بدن است، توجهي ندارند آنان برازندگي و راحتي لباس را نيز در نظر نمي‏گيرند. بلكه هدف اصلي آنها از لباس شيك، جلب توجه بيشتر ديگران است تا جايي كه به معيارهاي ارزشي جامعه، دهن‏كجي مي‏كنند؛(96) در چگونگي پوششان متناسب با با مُد روز دقت مي‏كنند، حتي اگر به خنده‏دار و مسخره شدن آن لباس بينجامد.
آنچه در ميان نوجوانان غرب‏گرا بيشتر است، گرايش به پوشيدن لباس‏هاي تنگ، چسبان و كوتاه با پارچه‏هاي نازك است. در هيچ چيز به اندازه مسئله لباس، در پيروي از مد و مدپرستي افراط نمي‏كنند. آنان هم چنين از لباس‏هايي با رنگ‏هاي تند، جلف و زننده و بي‏تناسب با جامعه استفاده مي‏كنند. نوجوانان غرب‏گرا شيفته لباس‏هاي خارجي‏اند و هر چه را كه اسم خارجي و نشانِ خارجي بر آن باشد، يا منتسب به خارج باشد، بي‏چون و چرا مي‏پذيرند؛ حال آن چيز به هر شكلي و كيفيّتي باشد، براي آنان تفاوتي نمي‏كند.
آنان حتي لباس‏هاي دست دوم و آلوده و شايد صاحب مرده خارجي را ترجيح مي‏دهند. كفش تابستان و زمستانشان، كفش‏هاي مهماني و مدرسه‏شان، كفش تفريح و ورزششان، همه همان الگوهاي زشت و بي‏قواره است كه نه پوشيدنش آسان است و نه بيرون آوردنش ساده است. رعايت نكردن پوشش اسلامي، پوشيدن روسري‏هاي رنگارنگ و خيره ك نده، پوشيدن تي‏شرت‏هايي با عكس و آرم خارجي كه داراي تصوير و نشان گروه‏هاي منحرف غربي است، همگي نمودهايي از جايگاه فرهنگ نفوذي غرب در ميان جوانان است.

ويژگي‏هاي رفتار جوانان غرب‏گرا

به موارد زير مي‏توان اشاره كرد:
بيرون نهادن بخشي از موي سر، آرايش مو و صورت، به كارگيري عطرهاي تحريك كننده وسائل تزييني غيرمعمول، به همراه داشتن وسائلي چون زنجير، چاقو، گردنبند و نشان‏هاي بيگانه، تزيين كيف و كتاب با نشان و خط بيگانه، غرورآميزي جلوه دادن به كارگيري واژگان بيگانه، انتخاب نام‏هاي بيگانه مستعار براي خود و ديگران، استفاده از برچسب هنرپيشگان غربي روي دفترها و كيف‏ها، دست به دست كردن دفترچه‏هاي خاطرات با عكس‏هاي نامناسب، ديدن فيلم‏ها و برنامه‏هاي مبتذل ماهواره‏اي، دست به دست كردن مجله‏هاي تهييج كننده غريزه جنسي، پخش نوارهاي موسيقي مبتذلِ خوانندگان فراري، تكثير كردن و ديدن فيلم‏هاي ويدئويي مبتذل، مزاحمت‏هاي خياباني، تجمّع پسرانْ در مسير عبور دختران دانش‏آموز، نامه‏نگاري و نامه پراكني، مزاحمت‏هاي تلفني، حضور كنترل نشده در گردش گاه‏ها، پارك‏ها، سينماها، مراكز ورزشي و ... و فراهم زمينه سازي براي ارتباط نامناسب. هم چنين از نشانه‏هاي غرب‏زدگي جوانان مي‏توان به موارد زير نيز اشاره كرد: خودنمايي در كشيدن سيگار، مصرف مواد تهييج كننده نيروهاي جسماني، مطالعه رمان‏هاي غربي و پخش كتاب‏ها و مجله‏هايي با تصويرها و مضمون‏هاي جنسي و غيراخلاقي، خواندن و حفظ كردن شعر و قصه شاعران و نويسندگان غربي، پرخوري با رژيم‏هاي سخت غذايي، براي حفظ تناسب اندام، بزرگداشت سنّت‏هاي نادرست گذشته، مانند: برپايي چهارشنبه سوري و پريدن از روي آتش(97).
آنان در خيابان‏ها و گرد هم آمدن‏هايشان، با صداي بلند مي‏خندد و متلك مي‏گويند و واژه‏هاي زشت و ركيكي بر زبان مي‏آورند؛ نگاه‏هايشان به جنس مخالف گستاخ و بي‏شرمانه است. در گفت و گوها به جاي به كارگيري واژگان و كلمات، بيشتر از حركات و ژست‏هاي بدني بهره مي‏گيرند؛ صحبت‏هايشان سرشار از كنيه و اصطلاحات بيگانه يا كلمات مرموزي است كه خودشان آنرا ساخته و پرداخته‏اند. و بدين ترتيب، ارزش‏هاي اخلاقي را ناديده مي‏گيرند.
راه رفتن آن‏ها زننده است. دست‏ها و شانه‏ها و بدنشان را زياد تكان مي‏دهند و از نار دختران كه رد مي‏شوند، با صداي بلند شوخي‏هاي ركيك مي‏كنند و يكديگر را هل مي‏دهند. مقرّرات عبور و مرور را زير پا مي‏گذارند؛ در وسيله نقليه عمومي مانند اتوبوس‏ها، سنّت‏هاي اجتماعي را رعايت نمي‏كنند و بي‏ادبي از خود نشان مي‏دهند. هنگام سخن گفتن خنده‏هاي بي‏موقع و شادي‏هاي نامناسب از خود بروز مي‏دهند و حركت‏هايشان به رقص و صحبت‏هايشان به دعوا و اهانت شباهت دارد و به عواطف ديگران بي‏قيدند.
معرفت عمومي آنان از حد فيلم‏هاي سينما، برنامه‏هاي تلويزيون، نوارهاي موسيقي و رفتار اجتماعي ايشان از رفتن به كوچه و بازار، دوختن لباس‏هاي تازه براي جلب توجه ديگران، آرايش موها، رفتن به سينما و ترتيب مجالس شبانه، تجاوز نمي‏كند.
اين گروه با خانواده، توانايي‏ها و شرايط آن، اختلاف فاحشي دارند؛ زبان و كلامشان براي پدر و مادر قابل فهم نيست؛ و لذا فكر و انديشه‏اش، در خانواده و در مدرسه و نه در جامعه هرگز راهنمايي نمي‏شود.(98)

فصل ششم: روش‏هاي مبارزه با تهاجم و فرهنگ بيگانه‏

مقابله‏گري با ترويج فرهنگ غرب در جامعه اسلامي به موارد زير توجه بيشتر مي‏نمود:

1-تقويت بينش ديني‏

مَن سَمِعَ فتفكَّرَ، و نَظَرَ فأبْصَر، و انتفعَ بالعِبَر، ثم سَلَكَ جَدَداً واضحاً يَتَجنّبُ فيه الصرعَةَ في المَهاوي.
با بصيرت كسي است كه بشنود و بينديشد، نگاه كند و ببيند، از عبرت‏ها بهره گيرد، آن گاه راه‏هاي روشن را بپيمايد و بدين ترتيب، از افتادن در پرتگاه‏ها دوري مي‏كند.(99)
يقين به حقايقي چون آفريدگار جهان، پيامبران الهي و رستاخيز، نوعي تعهّد در انسان پديد مي‏آورد و هويّت او را در برابر يورش فرهنگي بيگانگان نگاه مي‏دارد. تقويت باورهاي ديني و پي ريزي بينشي درست بر پايه مذهب مانند سنگري نفوذناپذير، مردم را در برابر هجمه‏هاي فرهنگي دشمن حفظ مي‏كند و استكبار غرب را ناكام و نااميد مي‏سازد. بي‏ترديد، چنين ايماني جامعه را به جهت‏گيري درست رهنمون مي‏سازد و از كژ روي‏ها و ناهنجاري‏ها باز مي‏دارد. قرآن در اين باره مي‏فرمايد: "يهديهم رَبُّهُمْ بايمانهم"؛(100) پروردگارشان به سبب ايمانشان هدايتشان مي‏كند."
زندگي كساني كه سال‏ها در اروپا و امريكا به كسب دانش و تخصّص پرداخته و در همان حال پاي‏بندي خود را به اصول اعتقادي و مباني فكري خود هم‏چنان حفظ كرده‏اند و پس از بازگشت به ميهن اسلامي نيز مردم را به پيروي از آن فرا خواندند؛ به خوبي روشن‏گر اين حقيقت است كه ايمان درست و اعتقاد راسخ به اصول دين، انسان را در برابر فرهنگ بي‏بند و بار غرب مقاوم مي‏سازد. بر اين اساس، نهادهاي مذهبي مانند حوزه‏هاي علوم ديني، رسالتي سخت بر عهده دارند و بايد به تقويت باورهاي مردم، بيش از گذشته توجّه كنند.

2-شناخت فرهنگ غرب و اهداف آن‏

از غير هم كيشان خود، دوست صميمي و هم‏راز مي‏گيرد؛ چرا كه ايشان از تباهي كار شما هيچ كوتاهي نمي‏كنند. دوست دارند كه شما در رنج و زحمت باشيد. دشمني آنها از گفتارشان آشكار در سينه‏هايشان پنهان مي‏دارند، بيشتر است.(101)
بي‏ترديد، شناسايي دشمن و هدف‏هاي او، نخستين گام مبارزه است. براي رويارويي با يورش فرهنگي نيز بايد فرهنگ مهاجم و ويژگي‏هاي آن بررسي گردد. در پرتو چنين تحقيق گسترده و همه جانبه‏اي، انديشمندان جامعه، مردم را در شناخت ردّ پاي انحراف ياري مي‏دهند.
آگاهي از ابراز و شيوه‏هاي مورد استفاده يورش‏گران، مي‏تواند مسئولان و رزمندگان جبهه فرهنگي را در خلع سلاح مهاجمان كمك كند و نقشه‏هاي آنان را خنثي سازد.(102)

3-زدودن فقر اقتصادي‏

ان يكون كفراً؛ فقر و تنگ‏دستي، ممكن است انسان را كافر كند".(103)
شايد بتوان تنگ‏دستي را از پليدترين پديده‏هاي اجتماع به شمار آورد؛ حقيقت ناگواري كه پيشوايان دين آن را به كفر نزديك دانسته‏اند و دانشمندان از آن به عاملي براي آغاز انحراف و بزه‏كاري ياد كرده‏اند.
بي‏ترديد، بسياري از ناهنجاري‏هاي اجتماعي همچون دزدي، ول‏گردي، گدايي، اعتياد و ... به علت تنگ‏دستي و بي‏چيزي پديد مي‏آيد. نگاهي گذرا به بزه‏كاران و ساكنان ندامت‏گاه‏ها، ما را بدين حقيقت دردآور رهنمون مي‏سازد كه شمار بسياري از آنان، در اثر تهي‏دستي، در اين راه بدفرجام پاي نهاده‏اند. در هر جامعه‏اي كه پديده فقر، نمايان گردد، مانند سيلي كن، زيربناي تمامي ارزش‏هاي انساني را از بن ويران مي‏كند و كاخ‏هاي كرامت و شرافت آدمي را به ويرانه‏هاي ننگ و بدنامي تبديل مي‏كند. فقر در كنار پ يده‏هاي اجتماعي خطرناكي همچون رشوه‏دهي، فريب كاري، دزدي، حرص و طمع، دست اندازي به دارايي ديگران، كم فروشي، ارزش‏هاي فرهنگي جامعه را در كام شعله‏هاي سركش خود خواهد سوزاند.(104)
لباس دشمن مرا نپوشيد و غذاي دشمنان مرا نخوريد و به روش دشمنان من رفتار نكنيد كه شما نيز همانند آنان جزء دشمنان من خواهيد شد!

5. مبارزه با تجمّل‏گرايي‏

حنيف - استاندار خود در بصره - مي‏نويسد:
أَلا و اِنَّ لِكُلِّ مأمومٍ اماماً يَقْتَدي‏ به وَ يَسْتَضيي‏ءُ بنور عِلمِهِ، ألا و اِنَّ امامَكُمْ قَدْ اِكْتَفي‏ مِنْ دنياهُ بِطِمْرَيْهَ، و مِنْ طُعْمِهِ بِقُرْصَيهِ و.
آگاه باش، براي هر پيروي، پيشوايي است كه بايد از او پيروي كند و از علم او نور بگيرد. هشيار باش، امام شما از دنيايش به دو لباس كهنه، و از خوراكش به دو قرص نان كفايت نموده است.(105)
امام خميني(ره) در زمينه ساده زيستي و پرهيز از تجمل‏گرايي مي‏فرمايد:
امروزه اثر مستقيم روحيه تجمل‏گرايي بر واردات كالاهاي مصرفي لوكس و پيروي از مدهاي گوناگوني كه حجم انبوهي از فرهنگ و ارزش‏هاي غربي را يدك مي‏كشند، بر كسي پوشيده نيست. نگاهي به زندگي روزانه مرفهين بي‏درد، نشانگر اين واقعيت است كه پيروزي از مُد، حتي در شيوه خوراك آنان نيز دگرگوني پديد آورده است. البته زيان روحيه رفاه جويي و تجمل‏گرايي تنها در تغير شيوه پوشش، خوراك و رفتارهاي اجتماعي و شخصي آشكار نمي‏شود، بلكه در بالا رفتن ميزان بزه‏كاري‏ها و زير پا نهادن اصول اخلاقي نيز، اثري شگرف دارد. افزايش خواسته‏هاي افراد كه در سايه چنين روحيه‏اي پديد مي‏آيد، انگيزه‏اي نيرومند براي سرقت، كلاه‏برداري، رشوه و ... به شمار مي‏آيند.(106)
از اين رو، در مبارزه فرهنگي، زدودن روحيه تجمّل گرايي از اجتماع، بايد به طور جدّي مورد توجّه قرار گيرد. و آثار منفي آن براي جامعه تبيين گردد تا جامعه آگاهانه به مسائل بينديشد و از روي‏آوردن و تسليم بي‏چون و چرا در برابر امواج ويران‏گر اين شبيخون فرهنگي در امان بماند.(107)

6-ازدواج‏

حَداثَةِ سِنِّهِ عَجَّ شيطانُهُ: يا وَيْلَهُ! عَصَمَ مِنّي دينَهُ.
هر جواني كه در دوره جواني‏اش زدواج كند، شيطانش فرياد بر مي‏آورد: اي واي (بر من)! او دين خود را از (گزند) من حفظ كرد.(108)
يكي از نيرومندترين غريزه‏هاي انساني، نيروي جنسي است. اين نيرو كه از ابتداي كودكي در وجود آدمي نهفته است، تا زمان بروز نشانه‏هاي بلوغ، هم چنان آرام و بي‏حركت است. اما با شروع دوران نوجواني، آرام آرام زمان بيداري و شكفتگي آن فرا رسد و نوجوان را زير تأثيرهاي شديد خود قرار مي‏دهد. به گونه‏اي كه جوان، خود را در چنگال اين غريزه تقريباً بي‏دفاع و ناتوان و بي‏اراده و اقتدار شخصي احساس مي‏كند.
اگر اين غريزه، به صورت معقول و شرعي برآورده شود، سبب آرامش خاطر، رشد عاطفي، سلامت رواني و نيز استمرار حيات بشري مي‏گردد و اگر امكان ارضاي صحيح و آگاهانه آن فراهم نيايد، به صورت انحرافات جنسي، كام‏جويي، خودارضايي، استمنا، هم‏جنس گايي، بي‏بند و باري جنسي (آنارشيسم جنسي) و در نتيجه دوري از خدا و روي آوري به كارهاي خلاف شرع و ... در مي‏يابد و سلامت رواني و جسمي فرد و جامعه را بر هم مي‏زند و پي‏آمدهاي ناگواري را به همراه خواهد داشت.(109)
غريبان با شناخت دقيق اين شرايط و ويژگي‏هاي سني، عاطفي، رواني نوجوانان و جوانان و نيز شناخت شرايط اقتصادي و اجتماعي و سياسي جامعه كوشيده‏اند از اين نياز طبيعي بيشتري سوء استفاده را براي عملي كردن اهداف خويش به عمل آورند. آنان با بهره‏گيري از كليه امكاناتشان مانند: ماهواره، فيلم‏هاي ويدئويي و سينمايي، رمان‏ها و مجله‏ها و عكس‏هاي مبتذل، امكانات رايانه‏اي [اينترنت‏]، تبليغات تجاري و حتي مواد غذايي تهييج كننده غريزه‏هاي جنسي، مي‏كوشند تا هويّت فرهنگي و تعادل شخصيّتي افراد را مسخ كنند و زمينه را براي سلطه فرهنگي خويش هموار سازند. اين جنبه از هجوم بيگانگان در سال‏هاي اخير به حدّي گسترش يافته است كه بسياري از مردم، تهاجم فرهنگي را به معناي بي‏بند و باري جنسي تلقّي مي‏كنند.(110)

7-پيش‏گيري از نفوذ عوامل فرهنگي دشمن‏

هر كس در برآوردن نياز خود از دشمن ياري جويد، از رسيدن به آن نياز، بيشتر باز مي‏ماند.(111)
عناصر خود فروخته فرهنگي، روزنامه‏ها و مجله‏هاي گمراه كننده، فيلم‏هاي مبتذل و ... نمونه‏هايي از عوامل فرهنگي دشمن به شمار مي‏آيند.
نگاهباني از ارزش‏هاي الهي، نيازمند بينشي ژرف است تا در پرتو آن، همه عوامل فرهنگي غرب، شناسايي و مراقبت شده و در صورت لزوم، طرد و منزوي گردد.
مطبوعات بايد در چارچوب قانون فعاليت كنند و هرگز نبايد عامل ترويج فرهنگ غرب گردند. امام امّت(ره) مي‏فرمايد:
اكنون وصيّت من آن است كه نگذارند اين دستگاه‏هاي خبري و مطبوعات و مجلّه‏ها، از اسلام و مصالح كشور، منحرف شوند و بايد بدانيم كه آزادي به شكل غربي آن‏كه موجب تباهي جوانان و دختران و پسران مي‏شود، از نظر اسلام و عقل محكومت است و تبليغات و مقالات و سخنراني‏ها و كتاب‏ها و مجلّاتِ برخلاف اسلام و عفّت عمومي و مصالح كشور، حرام است و بر همه ما و همه مسلمانان جلوگيري از آنها واجب است. و از آزادي‏هاي مخرّب بايد جلوگيري شود؛ از آنچه در نظر شرع حرام و آنچه بر خلاف مسير ملّت و كشور اسلامي و مخالف با حيثيّت جمهوري اسلامي است. به طور قاطع اگر جلوگيري نشود، همه مسئول مي‏باشند.(112)
ايشان هم چنين هشدار مي‏دهند كه:
اگر در اساتيد كسي پيدا شد كه مي‏خواهد انحراف ايجاد كند، او را ارشاد، و اگر نشد از خود و كلاس خود طرد كنند.(113)

8-به كارگيري همه ابزارهاي ممكن براي دفاع فرهنگي‏

لَهُمْ ما اسْتَعْطُمْ مِن قوَّةِ؛(114) هر چه در توان داريد، براي مقابله با آنها [= دشمنان‏]، آماده سازيد."
اگر دشمن براي شكست ما به هر وسيله ممكن چنگ مي‏زند، ما نيز بايد از هر وسيله مشروع در جهت پاسداري از فرهنگ اسلامي خويش بهره گيريم. براي اين هدف بايد از يك سو، امكانات فرهنگي، هنري و ورزشي توسعه يابد، تا جوانان به تفريح‏هاي سالم روي آورند، و از سوي ديگر، بايد همه كوشش‏هاي فرهنگ و ... در دفاع از ارزش‏هاي الهي به كار رود امام خميني(ره) در اين باره مي‏فرمايد:
در رژيم سابق تمام چيزها، خصوصاً فرهنگ و هنر، محتوايش عوض شده بود؛ يعني كسي كه نام سينما را مي‏شنيد، خيال مي‏كرد كه آن جا بايد مركز فساد و سوء اخلاق و مركز مخالفت با همه چيز باشد. و يا كلمه تئاتر در ذهن انسان چيز مبتذلي بود كه از آن بهره فساد برده شود. هكذا همه چيز ديگر. عمده اين است كه، ذهن اين جوان‏ها و حتّي پيرها و روشن‏فكرنماها را آماده كنيم كه ما خودمان آدم هستيم و اين وطر نيست كه در همه چيز دستمان را پيش ديگران دراز كنيم ... بنابراين، مدّت‏ها بايد زحمت بكشيم و باور كنيم كه خودما دارايي فرهنگ بزرگ انساني با ارزش‏هاي اسلامي هستيم. و اگر امروز كمبود نيروهاي انساني هست، به خاطر همين است كه افكار به آن طرز تفكّر عادت كرده است. لذا ساختن تئاتري كه مطابق با اخلاق انساني - اسلامي باشد، زحمت دارد و سينما هم اگر بخواهد چنين باشد، نيازمند به صرف مدّت‏ها وقت است و هرگز در متن سينما و تئاتر نوشته نشده است كه بايد مركز فساد باشد.(115)

9-تدوين معيارهاي جديد براي ارزيابي آثار فرهنگي‏

كوشش‏هاي جامعه در مسير فرهنگ الهي، تلاشي همه جانبه و ديرپا مي‏طلبد. دست‏اندركاران فرهنگي، براي دست‏يابي به اين هدف، هم معيارهاي جديدي براي ارزيابي آثار فرهنگي - هنري فراهم كنند؛ زيرا هرگز معيارهاي دشمن با معيارهاي فرهنگي ما يكسان نيست و هم بايد از توانايي جوانان مؤمن در پاسداري از ارزش‏هاي الهي سود برد و از منزوي ساختن آنان به دليل تازه كار بودن و به دست نياوردن جايزه در جشنواره‏هاي غربيان پرهيز كرد. مقام معظم رهبري در اين باره مي‏فرمايد:
ميدان بدهيد به همه و هر كسي كه مي‏خواهد براي اين امّت كار كند. ما مي‏گوييم اجازه منزوي شدن عناصر خودي را ندهيد ... من مي‏گويم اگر مي‏خواهيد هنر اين كشور رشد و اعتلا پيدا كند، به هنرمند جوان مؤمن تكيه بكنيد. او مي‏تواند از اسلام و انقلاب و كشور دفاع كند.

10-گسترش امر به معروف و نهي از منكر

فرهنگي در برابر يورش دشمنان، هم‏چنين نيازمند بيداري امت اسلامي است. قرآن مي‏فرمايد:
ولْتَكُنْ مِنكم اُمَّةٌ يَدْعُونَ الي الْخَيْرِ وَ يأمُروُنَ بِالْمَعْروُفِ وَ يَنْهُونَ عنِ الْمُنْكَرِ وَ اُولئكَ هُمُ الْمُفْلِحون."(116)
بايد از از شما (مسلمانان) گروهي باشند كه (مردم را) به كردار نيك فرا خوانند و امر به معروف و نهي از منكر كنند و آنان رستگاران‏اند.
بي‏ترديد اگر همه مردم، به اين اصل مهم پاي‏بند باشند و هر كس در حوزه زندگي خويش، زشت كاران را از زشتي باز دارد و به كردار نيك توصيه كند، دشمن هرگز در نفوذ فرهنگي خود، موفّق نخواهد بود. رهبر فرزانه انقلاب حصرت آيةاللَّه خامنه‏اي با اشاره به اهميّت اين موضوع، مي‏فرمايد:
مسئله امر به معروف، تكليف هميشگي مسلمان‏هاست. جامعه اسلامي به امر به معروف و نهي از منكر زنده مي‏ماند. قوام حكومت اسلامي به امر به معروف و نهي از منكر است. منكرات، هم اخلاقي، هم سياسي و هم اقتصادي است. همه جا هم جاي نهي از منكر است. يك دانشجو هم مي‏تواند در محيط درس و علم، نهي از منكر كند. يك كارمند شريف هم در محيط كار خود مي‏تواند نهي از منكر كند. يك كاسب مؤمن هم در محيط كار خود مي‏تواند نهي از منكر كند. يك هنرمند هم با وسايل هنري خود مي‏تواند نهي از منكر كند.

11-بهره‏برداري مناسب از هنر

اللَّهَ جميلٌ يحبُّ الجَمالَ و يُحِبُّ أَنْ يَري‏ اَثَرَ نِعمَتِهِ علي عبدِه،
خداوند زيباست و زيبايي را دوست دارد و دوست دارد كه نمود نعمتش را در بنده‏اش ببيند.(117)
فطرت زيبايي‏جويي و كمال‏خواهي، موهبتي است الهي كه در سرشت انسان‏ها، به امانت نهاده شده است. همه انسان‏ها در هر زمان و مكاني و در هر موقعيّت اجتماعي و شرايط سنّي، زيبايي را دوست دارند، ولي كودكان و نوجوانان بيش از ديگران، از زيبايي‏هاي ظاهري لذّت برده و از لطافت آن بهره‏مند مي‏شوند. روح لطيف و فطرت پاك نوجوانان و جوانان در همه حال، پذيراي زيبايي است. در آموزش و پرورش جديد، با درك ضرورت نياز عاطفي و روان دانش‏آموزان، بر گسترش زيبايي و استفاده از هنر و فعاليّت‏هاي هنري تأكيد فراوان مي‏شود. هنر مي‏تواند به عنوان يك روش فرهنگي - تربيتي مورد بهره‏برداري قرار گيرد. بسياري از پيام‏هاي مهم را مي‏توان با استفاده از برنامه‏هاي هنري به صورت مستقيم يا غير مستقيم، به دانش‏آموزان عرضه كرد؛ حتي فراتر از آن، امروزه از هنر در تأمين و عموميت بخشي بهداشت رواني دانش‏آموزان استفاده مي‏شود. هم‏چنين از آن براي شناخت و درمان ناهنجاري‏هاي روحي - رواني نوجوانان و جوانان بهره مي‏گيرند. چنان كه روان‏شناسان و روان‏كاوان مباحث "روان‏شناسي هنر"، "هنر درماني" و به كارگيري نمايش، در روان درماني را مورد تجزيه و تحليل قرار داده‏اند.(118)
دست‏اندركاران فرهنگ مهاجم غرب، با درك توانايي‏هاي فراوان هنر و برنامه‏هاي هنري كوشيده‏اند گيراي هنري عرضه كنند. آنان همان‏گونه كه كالاها و توليدات خود را با بهترين بسته‏بندي‏ها و جذاب‏ترين رنگ‏ها و فريبنده‏ترين تبليغات ارايه مي‏نمايند، هم‏چنين انديشه‏هاي گوناگون انسان مدارانه و دنياپرستانه خود را به شكلي فريبنده و تحريك‏آ يز به ذهن ملّت‏هاي ديگر القا مي‏كنند و به طور معمول براي پرجاذبه‏تر شدن آثار هنري خود، آن‏ها را با مسائل جنسي و شهواني يا عوامل خشونت‏آميز و نگران كننده همراه مي‏كنند. به گونه‏اي كه هنر امروز غرب، با بي‏بند و باري، سكس و خشونت مترادف شده و وجه تمايز آن از ديگر هنرها گرديده است.(119)
براي مقابله با هجوم فرهنگي غرب، بايد از هنر و برنامه‏هاي هنري بيشترين بهره را گرفت و باور داشت كه هيچ پيامي تا در غالب هنري عرضه نگردد، پايدار و جاويد نخواهد ماند. پيام زيبا، قالب زيبا هم مي‏خواهد تا بر دل نشيند.

12-استفاده از تربيت بدني‏

طبيعي هر فرد و جامعه سالمي است و مي‏تواند زمينه‏ساز سلامت رواني و عاطفي آنان گردد. در روايت‏ها نيز به ورزش‏هايي مانند اسب‏سواري، تيراندازي، شنا و ... توصيه شده است. معمولاً ضعف و سستي بدن، موجب آسيب‏پذيري روان مي‏گردد و خمودي، بي‏حوصلگي، كسالت و زبوني را به همراه مي‏آورد.
گفته‏اند: "عقل سالم در بدن سالم است". به همين دليل، تأمين بهداشت و سلامت جسمي دانش‏آموزان در دوران تحصيل، از وظيفه‏هاي اصلي آموزش و پرورش به شمار مي‏آيد.(120)
اساساً تمام فعاليت‏هاي آموزشي و تربيتي در مدرسه‏ها با فرض سلامت جسمي - روحي دانش‏آموزان طراحي و اجرا مي‏شود و براي كودكان و نوجواناني كه از نعمت سلام محروم‏اند، آموزش و پرورش كودكان استثنايي تدارك ديده شده است. ميزان سلامت دانش‏آموزان، در رشد پيشرفت تحصيلي آنها تأثير مي‏گذارد. هر چه دانش‏آموز سالم‏تر، بانشاطتر، و شاداب‏تر باشد، فراگيري و رشد، سريع‏تر و متعادل‏تر صورت مي‏گيرد و زحمت‏هاي اولياي خانه و مدرسه و سرمايه گذاري‏هاي ملّي، بيشتر به نتيجه مي‏رسد و بهره‏وري بالاتر مي‏رود. در مقابل هر چه اين گروه، سلامت كمتري داشته باشند، كسالت و خمودي بيشتر مي‏گردد. در نتيجه، افت تحصيلي و مشكلات رفتاري افزون‏تر مي‏شود. انبات انرژي جواني و برآورده نشدن معقول آن، مي‏تواند زمينه ناهنجاري‏هاي فردي - اجتماعي را به همراه داشته باشد.
غربي‏ها از گذشته از ورزش و ميدان‏هاي ورزشي به عنوان ابزار تهاجمي خويش بهره گرفته‏اند. آنان با به كارگيري ابزارهاي تبليغاتي گوناگون و پيشرفته، فضاي ورزشي مورد نظرشان را به وجود آورده و پيام‏هاي فرهنگي، تجاري و اجتماعي خود را با استفاده از قهرمانان ورزشي، به چشم و گوش جهانيان القا مي‏نمايند. بنابراين، يكي از روش‏هايي كه مي‏تواند در برخورد با هجوم بيگانگان و نيز تأمين سلامت فردي و اجتماعي مؤثر باشد، فعاليت‏هاي ورزشي است كه براي بهره‏گيري مناسب از اين روش در مدرسه‏ها، موارد ذيل پيشنهاد مي‏شود:
1. درس ورزش جدي گرفته شود؛
2. مناسب‏سازي حياط مدرسه براي اين منظور؛
3. ساخت و تجهيز مكاني‏هاي مناسب ورزشي در خارج از مدرسه؛ مانند سالن‏ها و كانون‏هاي ورزشي فعّال؛
4. تأكيد اصلي بر ورزش همگاني و عمومي؛
5. تشكيل انجمن‏ها و گردهمايي‏هاي ورزشي.(121)

13-اشتغال سازنده و مفيد

باشد و از دست‏رنج ديگران بخورد. و نيز از اين كه انسان خود را اجير ديگران گرداند، نهي شده و برخي از عالمان آن را مكروه دانسته‏اند.
عمّار ساباطي از امام صادق(ع) پرسيد:
الرّجُلُ يَتَّجُر، فاِنْ هُوَ آجَرَ نفسَهُ اُعْطِي ما يُصيبُ في تَجارَتِهِ فقال: لا يُؤاجِرُ نفسَهُ و لكِنُ يَستَرْذِقُ اللَّه عَزَّوجَلَّ وَ يتَّجِرُ فاِنَّهُ اِذا آجَرَ نَفسَهُ خَطَرَ علي نفسه الرزقَ.
مردي كه بازرگاني مي‏كند، اگر خود را به اجاره دهد، به او آن مقداري كه در تجارت به دست مي‏آورده داده مي‏شود.
حضرت فرمود: خود را اجير نكند، بلكه از خداوند بلندمرتبه درخواست روزي نمايد و خود تجارت كند؛ زيرا اگر او خود را اجاره دهد، روزي را بر خود منع كرده است.
يكي از عوامل مهم در سلامت فرد و جامعه، اشتغال سازنده و كار مفيد است. اشتغال سازنده زمينه شكوفايي استعدادها و بروز خلاقيت‏ها و نوآوري‏ها را فراهم مي‏آورد. كار و تلاش، شرايط را براي رشد و پيشرفت جامعه هموار مي‏سازد. بي‏كاري زمينه تنبلي، سستي، افسردگي و سنگ‏دلي را فراهم مي‏آورد و گسترش آن در جامعه به افزايش فقر و ناتوانايي و در نتيجه ازدياد فساد و فحشا و سرانجام كفر مي‏انجامد. نداشتن اشتغال ذهني، تخيل‏گرايي منفي، آلودگي فكري، آسيب‏پذيري سلامت رواني و عاطفي را به همراه دارد. و نيز نداشتن اشتغال جسمي ركود و سستي و تنبلي و بيماري جسمي را در پي دارد. به همين دليل، در فرهنگ تربيتي اسلام كار به عنوان يك عامل‏سازنده قلمداد گشته و بيكاري و فقر به شدت نفي شده است(122)
چگونگي گذران اوقات فراغت مي‏تو ند دو نتيجه متضاد بر جاي گذارد: اگر در فراغت جوانان و نوجوانان، مانند تعطيلي‏هاي تابستاني، بدون برنامه‏ريزي و هدايت نشده، سپري گردد، آسيب‏هاي فراوان رواني، اجتماعي و حتّي سياسي به همراه مي‏آورد و اگر تعطيلي‏ها با برنامه و هدايت شده سپري شوند، زمينه شكوفايي استعداد و بالندگي شخصيت‏ها فراهم مي‏آيد.

14-تربيت سياسي - اجتماعي‏

اَلْعالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهْجُمُ عَلَيهِ الكَوابِس(123)
فردي كه آگاه به زمان خويش است، مورد تهاجم دشواري‏ها و كژي‏ها قرار نمي‏گيرد.
استقلال سياسي همانند استقلال اجتماعي و اقتصادي در پرتو استقلال فرهنگي به وجود مي‏آيد و دوام مي‏يابد. كسي كه دلداده و شيفته فرهنگ و ارزش‏هاي اجتماعي بيگانگان است، بدون ترديد توان و نيروي دفاع از منافع خويش را از دست مي‏دهد. از سوي ديگر، استقلال سياسي نيازمند حضور آگاهانه مردم در صحنه‏هاي سياسي - اجتماعي و نيز مشاركت آزادانه و همراه با شعور و آگاهي آنان در كارهاي مهم. جامعه مي‏باشد تا در پرتو اين مشاركت و ارتباط نزديك و صميمي حاكمان با مردم، دولت‏مردان با قدرت از استقلال سياسي كشور پاسداري كنند.
در فرهنگ اسلامي ديانت عين سياست و سياست عين ديانت است؛ البته "همبستگي دين و سياست به معني وابستگي سياست به دين است"(124)
مسلمان واقعي، به جريان‏هاي سياسي - اجتماعي خويش آگاه است و با عقلانيّت و تدبّر در برابر آن‏ها واكنش نشان مي‏دهد. از اين رو، نخست بايد جوانان را با اطلاع‏رساني سالم و به موقع، از طريق رسانه‏هاي گروهي و سخن‏راني‏هاي ديني - سياسي آگاهي دارد و آنان را نسبت به تصميم‏هاي گرفته شده، توجيه نمود.
جواني كه از مسايل كشور هدف‏هاي آن و از آرمان‏هاي انقلابي كشورش آگاهي داشته باشد، مسئوليت خويش را در جامعه باز شناخته براي اجراي آن تلاش مي‏كند و به عملكرد حاكميت و حاكمان جامعه با دقت، حساسيت نشان مي‏دهد و نمي‏تواند به رويدادهاي مسلمانان و جهان اسلام بي‏تفاوت باشد.

15-گسترش فرهنگ نماز

المُنْكَر(125)؛
به يقين نماز از بدي‏ها و زشتي‏ها باز مي‏دارد."
نماز، تجلّي دوستي و محبت به خداوند كريم است. نماز، فرياد انسان گناه‏كار و اعلان پذيرش مطلق حاكميت لهي است. نماز، نفي اله‏ها و معبودهاي غير حقيقي، خيالي، عاطفي و كفرآميز است. نمازگزار، به زيور خوبي‏ها و زيبايي‏ها آراسته و از غيار كژي‏ها و زشتي‏ها پيراسته است. در مكتب توحيد، اقامه نماز، روشي براي بازداري از فحشا و فساد است. نمازگزار به كج انديشي، سُست باوري بدرفتاري و ... دچار نمي‏شود. اجتماع نمازگزاران نيز ضعف و زبوني و سلطه‏پذيري را نخواهد پذيرفت.
بنابراين، بر اساس آموزه قرآن كريم، براي ايستادگي در برابر هجوم ويرانگر دشمنان، بايد به نماز تمسك جست و براي برپاداشتن آن در زندگي فردي و اجتماعي به پا خاست.

روش‏شناسي هدايت نسل جوان

است. اين مسئوليت به ويژه بر عهده رهبران ديني جامعه اسلامي است. در دين مقدس اسلام مسئوليت‏ها مشترك است؛ يعني افراد مسئول يكديگرند و در مسئوليت هايي يكديگر شريكند: "كُلّكُم راعٍ و كُلُّكُم مسئول عن رَعيَّتِهِ"(126)
بلكه نسل‏ها مسئول يكديگرند. هر نسل، مسئول نسل بعدي است كه دين خدا و هدايت الهي را كه از نسل‏هاي گذشته به دست آن‏ها رسيده است، حفظ كنند و به نسل‏هاي آينده برسانند. بايد دقت شود كه هدايت يك فرد يا يك نسل در همه احوال و شرايط يكسان نيست، بلكه شكل‏ها و شرايط گوناگون دارد؛ يعني يك نسخه مشخص ندارد كه درباره همه افراد و همه نسل‏ها، و در همه زمان‏ها به يك شكل پيچيده شود. از اين رو، در هر زمان و در هر شرائطي بايد در چگونگي و روش هدايت فرد يا جامعه، به دقّت انديشيد.(127)
شهيد مطهري مسئوليت دين‏داران و عالمان ديني را بر دو نوع مي‏داند:
1. مسئوليت شكلي: يعني شارع مقدس، بعضي از تكليف‏هاي ديني را با شكل، اجزا و شرايط مشخص از دين‏داران خواسته است و دين‏داران بايستي بدون تصرف، به همان شكلي كه دين از آنها خواسته است، تكليف را به جا آورند؛ مانند نماز، روزه و حج. اين گونه تكاليف را "تعبّدي" گويند.
2. مسئوليت نتيجه‏اي: شارع مقدس از دين‏دار و عالم ديني تنها نتيجه خواسته است. فرد دين‏دار و عالم ديني مسئول به دست آوردن نتيجه است؛ يعني دين براي رسيدن به نتيجه، روش ثابت و معيّني را تعيين نكرده است. به اعتقاد شهيد مطهري رهبري نسل جوان، از نوع دوم است؛ دين از دين‏داران و عالمان ديني تنها رهبري نسل جوان را خواسته است، ولي براي هدايت او وسيله و روش ثابت و ج ويدي معين نكرده است، بلكه يافتن روش‏هاي رهبري را در هر زمان و در هر شرايط، بر عهده عالمان ديني نهاده است. مانند جهاد در اسلام، كه مسلمانان موظف‏اند از حوزه اسلام دفاع كنند ولي ابزار وسيله آن‏كه با شمشير، تفنگ يا وسائل ديگر باشد، مشخّص نشده است. مسلمانان موظف‏اند بهترين وسيله را براي اين كار فراهم كنند: "و اعِدُّوا لهم ما استطعتم من قوةٍ."
عالمان ديني با بهره‏گيري از هدايت‏هاي دين و شناخت نازها، پرسش‏ها و خواسته‏هاي نسل جوان، روش‏هايي را براي هدايت اين نسل برگزينند. لذا هدايت نسل جوان، مي‏تواند با توجه به زمان، مكان، فرهنگ، شرايط و افراد، گوناگون باشد. قرآن كريم نيز براي رهبري و هدايت انسان، سه روش حكمت، موعظه، و جدل را پيشنهاد مي‏كند:
اُدعُ اِلي‏ سبيل رَبِّكَ بالحكمةِ و المَوْعظةِ الحَسَنةِ و جادِلْهُم بالّتتي هي أَحْسَن(128)
راز اختلاف معجزه‏هاي پيامبران الهي را نيز در همين نكته بايد جست و جو كرد. پيامبر اكرم(ص) مي‏فرمايد:
اِنّا معاشِر الْاَنْبِياء اُمِرْنا ان نُكَلِّمَ الناسَ علي قدر عُقُولهم‏
مأموريت ما گروه پيامبران اين است كه با مردم به اندازه فهم و دركشان سخن بگوييم.
بنابراين، پيامبران با همه، به يك روش و زبان سخن نگفته‏اند: به قول مولوي:
پست مي‏گويم به اندازه عقول‏
عيب نَبوَد اين، بُود كار رسول‏
به همين دليل استاد شهيد مرتضي مطهري مي‏فرمايد:
مهم‏تر از اين كه طرحي براي اين نسل تهيه كنيم، اين است كه اين فكر در ما قوّت بگيرد كه مسئله رهبري و هدايت از لحاظ كيفيت عمل در زمان‏هاي متفاوت و در مورد اشخاص متفاوت فرق مي‏كند، و ما بايد اين خيال را از سر خود بيرون كنيم كه نسل جديد را با همان مِتد قديم رهبري كنيم.(129)
مسائل رهبري با روان بشر سر و كار دارد. جلب همكاري روان‏ها و به حركت درآوردن آن‏ها به سوي هدفي مقدس و عالي، مهارت و ظرافت فوق‏العاده مي‏خواهد. امروزه پس از پيشرفت‏هاي حيرت‏انگيز روان‏شناسي و جامعه‏شناسي انسان‏شناسي، هنگامي كه سير رهبري اوليا را مطالعه مي‏كنيم، مي‏بينيم بر دقيق‏ترين ملاحظات رواني و به اصول دقيق علمي رهبري منطق است.(130)

فهم زبان و منطق نسل جوان‏

درباره انگور از زبان مولوي شنيده‏ايم كه به دليل نفهميدن زبان يكديگ و نبود يك زبان با يكديگر درگيري شده بودند. در حالي كه هر سه، يك مطلب را مي‏گفتند. از اين رو، براي ايجاد ارتباط با جوان، فرا گرفتن منطق و زبان او ضروري است؛ زيرا اگر عالم ديني زبان و منطق نسل جوان خود را نداند، اول اين كه نمي‏تواند گفته‏ها و خواسته‏هاي او را بفهمد و به پرسش و نياز او پاسخ بگويد؛ دوم اين كه به دليل همين درك نكردن ممكن است با او درگير شده و با او دشمني كند. در نتيجه، نمي‏تواند او را هدايت و رهبري كند.
اگر مشكلي در راهنمايي اين نسل باشد، بيشتر در فهميدن زبان و منطق او و رو به رو نشدن با او، با منطق و زبان خودش است. به اعتقاد شهيدمطهري، عالمان ديني، اگر با نسل جوان آشنا باشند، خواهند يافت كه اين نسل، بر خلاف آنچه كه نخست به نظر مي‏رسد، لجوج نيست و آمادگي زيادي براي دريافت حقايق ديني دارد. ايشان در تأييد اين مطلب مي‏نويسد:
اين بنده خدا را سپاس‏گذار است كه احساس مي‏كند فعاليت‏هاي قلمي ناقابل او چه در جرائد و مجلات و چه به وسيله كتاب مسئله حجاب اثر خوبي داشته است. نشر اين كتاب تأثير فراواني در اصلاح عقايد و افكار اين نسل داشته است. حتي بعضي از بانوان به اصطلاح متجدد، در وضع خود تجديد نظر كرده‏اند.(131)
نكته مهم ديگري كه استاد مطهري، براي هدايت نسل جوان مورد توجه قرار مي‏دهد، اهل عمل بودن هدايت كنندگان نسل جوان است. قرآن كريم مي‏فرمايد:
يا ايها الذين آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون كَبُرَ مقتاً عنداللَّه ان تقولوا ما لا تفعلون.(132)
اي كساني كه ايمان آورده‏ايد! چرا سخني مي‏گوييد كه عمل نمي‏كنيد؟! نزد خداوند بسيار موجب خشم است كه سخني بگوييد كه عمل نمي‏كنيد